5.4 X11-н тохируулга

5.4.1 Тохируулж эхлэхээс өмнө

Х11-г тохируулахаасаа өмнө суулгасан системийн дараах мэдээллүүд шаардлагатай:

• Дэлгэцийн тодорхойлолтууд

• Видео адаптерийн схемийн мэдээлэл

• Видео адаптерийн санах ойн хэмжээ

Х11-д хэрэгтэй дэлгэцийн тодорхойлолтод зуралтын хэмжээ болон зуралтын давтамж нар орно. Эдгээр тодорхойлолтыг тухайн дэлгэцийг үйлдвэрлэсэн газрын вэб хуудас юм уу эсвэл уг дэлгэцтэй хамт ирсэн бичиг баримт дотроос харж болно. Тэр дотроос мэдэх шаардлагатай хоёр тоо бол хэвтээ болон босоо чиглэлийн зуралтын давтамж юм.

Видео адаптерийн схемийг Х11 мэдсэнээр уг график дүрслэгчтэй ямар драйвер буюу таниулагч програм ашиглан харилцан ажиллах боломжтойг мэдэж авдаг. Ихэнх схемүүд автоматаар танигддаг боловч хэрэв автомат танилт амжилтгүй болох тохиолдолд схемийн мэдээллийг мэдсэн байх нь хэрэгтэй билээ.

График дүрслэгч дээрх санах ойн хэмжээг мэдсэнээр зуралтын нягтшил болон өнгөний баялгийг тодорхойлоход хэрэгтэй. Үүнийг мэдэх нь тун чухал бөгөөд системийнхээ ажиллаж чадах хязгаарыг нь тодорхойлдог юм.

5.4.2 X11-н тохиргоо

7.3 хувилбараас эхлэн Xorg нь ямар нэгэн тохиргооны файлгүйгээр тушаал хүлээх мөрөн дээр доор дурдсаныг бичин ихэвчлэн ажиллах боломжтой байдаг:

% startx

7.4 хувилбараас эхлэн гар болон хулганыг автоматаар танихын тулд Xorg нь HAL-ийг ашигладаг. sysutils/hal болон devel/dbus портууд нь x11/xorg-ийн хамаарал болон суудаг боловч тэдгээрийг /etc/rc.conf файл дахь дараах оруулгуудыг засварлан идэвхжүүлэх ёстой:

hald_enable="YES"
dbus_enable="YES"

Эдгээр үйлчилгээнүүдийг дараа дараачийн Xorg тохиргоог оролдохоосоо өмнө эхлүүлсэн байх шаардлагатай (гараар эсвэл дахин ачаалах замаар).

Автомат тохиргоо нь зарим нэг тоног төхөөрөмжийн хувьд ажиллахгүй байх юм уу эсвэл зарим нэг зүйлсийг хүссэнээр тэр бүр тохируулж чаддаггүй. Энэ тохиолдлуудад гараар тохиргоог хийх шаардлагатай.

X11-г тохируулах нь олон үе шаттай явц билээ. Хамгийн эхний алхам бол анхдагч тохируулгын файлыг бэлдэх билээ. Супер хэрэглэгчийн эрхээр ердөө л дараах тушаалыг өгнө:

# Xorg -configure

Ингэснээр /root сан дотор xorg.conf.new гэсэн нэртэй Х11 ийн тохиргооны үндсэн файл үүсгэгддэг (та su(1) тушаалаар юм уу эсвэл анхнаасаа супер хэрэглэгчийн эрхээр орсон байсан ч супер хэрэглэгчийн $HOME буюу эх сан дотор үүсгэх болно). Х11 гуай тухайн систем дээр байгаа график төхөөрөмжийг таних оролдлого хийж таниулах програмын мэдээллийг уг тохируулга руу бичдэг.

Дараагийн алхам бол уг тохируулга файлыг ашиглаад график төхөөрөмжтэй Xorg ажиллаж чадаж байгааг турших юм. 7.3-с дээшхи Xorg-ийн хувилбаруудын хувьд дараах тушаалыг оруулах хэрэгтэй:

# Xorg -config xorg.conf.new

Xorg 7.4 болон түүнээс дээшхи хувилбаруудаас эхлээд энэ тест нь хоосон дэлгэц харуулдаг болсон бөгөөд энэ нь X11-ийг зөв ажиллаж байгаа эсэхийг шалгахад хүндрэл учруулж болох юм. Хуучнаараа бас байж болох бөгөөд үүнийг retro тохиргоог ашиглан хийнэ:

# Xorg -config xorg.conf.new -retro

Хэрэв хар саарал дэвсгэр дээр Х хэлбэртэй хулганы заагч харагдаж байвал амжилттай боллоо гэсэн үг. Туршилтаас гарахын тулд эхлүүлсэн виртуал консол руу Ctrl+Alt+Fn (эхний виртуал консолын хувьд F1) товчлууруудын хослолыг дарж шилжин Ctrl+C дарна.

Хэрэв хулгана ажиллахгүй байвал өмнөх туршилтыг дахин хийхээсээ өмнө хулганаа тохируулах шаардлагатай. FreeBSD-г суулгах бүлэгт буй Section 2.10.10 хэсгээс харна уу. Мөн 7.4 хувилбараас эхлээд xorg.conf файл дахь InputDevice хэсгүүдээс автоматаар илрүүлсэн төхөөрөмжүүдийг илүүд үздэг. Хуучин байдалд нь эргүүлж оруулахын тулд дараах мөрийг энэ файлын ServerLayout эсвэл ServerFlags хэсэгт нэмэх хэрэгтэй:

Option "AutoAddDevices" "false"

Оролтын төхөөрөмжүүдийг дараа нь урьдны хувилбаруудад хийсний нэгэн адилаар хэрэгцээтэй бусад тохируулгуудын (жишээ нь гарын байрлалыг сэлгэх) хамтаар тохируулж болдог.

Дараа нь xorg.conf.new файлыг өөрийнхөө хүсэлд тохируулан сайжруулах хэрэгтэй. Уг файлыг emacs(1) эсвэл ee(1) зэрэг засварлагчаар нээнэ. Эхлээд дэлгэцийн зурах давтамжийг оруулж өгөх хэрэгтэй. Ийм зурах давтамж нь хэвтээ болон босоо чиглэлийн зурах давтамж гэж байдаг. Давтамжийн тоон утгуудыг xorg.conf.new файл дотор "Monitor" гэсэн хэсэгт оруулж өгөөрэй:

Section "Monitor"
        Identifier   "Monitor0"
        VendorName   "Monitor Vendor"
        ModelName    "Monitor Model"
        HorizSync    30-107
        VertRefresh  48-120
EndSection

HorizSync болон VertRefresh гэсэн хэсэг нь хоосон утгатай байж магадгүй. Хэрэв тийм бол тэдгээрт тохирсон утгуудыг нь оруулж өгөх ёстой. HorizSync-д хэвтээ зуралт, VertRefresh-д босоо зуралтын утгыг өгнө. Дээрх жишээн дээр дэлгэцийн тохирох утгуудыг нь оруулж байна.

X нь DPMS (Тэжээл хэмнэх) чадвартай дэлгэцийг дэмждэг. xset(1) програм цаг дуусах нөхцлийг шалгаад дэлгэцийг standby, suspend, эсвэл off буюу нөөц, түр салгах, эсвэл унтраах зэрэг горимд шилжүүлдэг. Хэрэв та дэлгэцэндээ DPMS шинж чанарыг хэрэгжүүлнэ гэж бодож байвал дараах мөрийг monitor хэсэгт нэмэх хэрэгтэй:

        Option       "DPMS"

Та xorg.conf.new файлыг засварлагч дээр нээсэн хэвээр байгаа болохоор дэлгэцийн зуралтын хэмжээ болон өнгөний нягтыг оруулж өгч болно. Эдгээр утгыг "Screen" хэсэгт оруулдаг:

Section "Screen"
        Identifier "Screen0"
        Device     "Card0"
        Monitor    "Monitor0"
        DefaultDepth 24
        SubSection "Display"
                Viewport  0 0
                Depth     24
                Modes     "1024x768"
        EndSubSection
EndSection

DefaultDepth-д өгсөн утга нь анхдагч хэрэглэх өнгөний нягт юм. Хэрэв анхдагч утгыг нь ачаалах үед дарж өөрчлөж хэрэглэнэ гэвэл Xorg(1)-г ажиллуулах тушаалд -depth гэсэн сонголтыг хүссэн утгатай хамт оруулан хэрэглэж болно. Modes гэсэн түлхүүр үг нь заасан өнгөтэй үеийн дэлгэцийн зурах хэмжээг зааж байдаг. Тухайн график дүрслэгчийн үйлдвэрлэгчээс зааж өгсөн стандарт VESA горимууд л зөвшөөрөгдсөн гэдгийг анхаарна уу. Дээрх жишээн дээр дэлгэцийн анхдагч өнгөний нягт нь нэг цэгийг хорин дөрвөн битээр илэрхийлнэ гэж заасан байгаа бөгөөд ийм нягтшилтай үедээ өргөөшөө 1024, өндрөөшөө 768 цэгээр зурж харуул хэмээн зааж өгөв.

Эцэст нь тохируулгын файлаа хадгалаад өмнө заасны дагуу дахин турших хэрэгтэй.

Хэрэв бүх зүйл сайн болж өнгөрсөн бол тохируулгын файлаа Xorg(1)-д олдох газарт байрлуулах хэрэгтэй. Үүнийг голдуу /etc/X11/xorg.conf эсвэл /usr/local/etc/X11/xorg.conf гэсэн байрлалд хуулдаг.

# cp xorg.conf.new /etc/X11/xorg.conf

X11-г тохируулах явц ингээд гүйцлээ. Xorg-г та одоо startx(1) хэрэгслээр эхлүүлж болно. Х11 сервер нь мөн xdm(1)-р эхлүүлэгдэж болдог.

5.4.3 Нэмэгдэл тохиргоо

Section "Screen"
Identifier "Screen0"
Device     "Card0"
Monitor    "Monitor0"
DefaultDepth 24
SubSection "Display"
    Viewport  0 0
    Depth     24
    Modes     "1680x1050"
EndSubSection
EndSection

(II) MGA(0): Supported additional Video Mode:
(II) MGA(0): clock: 146.2 MHz   Image Size:  433 x 271 mm
(II) MGA(0): h_active: 1680  h_sync: 1784  h_sync_end 1960 h_blank_end 2240 h_border: 0
(II) MGA(0): v_active: 1050  v_sync: 1053  v_sync_end 1059 v_blanking: 1089 v_border: 0
(II) MGA(0): Ranges: V min: 48  V max: 85 Hz, H min: 30  H max: 94 kHz, PixClock max 170 MHz

ModeLine <name> <clock> <4 horiz. timings> <4 vert. timings>

Section "Monitor"
Identifier      "Monitor1"
VendorName      "Bigname"
ModelName       "BestModel"
ModeLine        "1680x1050" 146.2 1680 1784 1960 2240 1050 1053 1059 1089
Option          "DPMS"
EndSection